Βάρδια

Ο Νίκος Καββαδίας έγινε πολύ γνωστός στην Ελλάδα από την πρώτη του ποιητική συλλογή Μαραμπού, που εκδόθηκε το 1933 και που για καιρό πλήθος ναυτικοί την ήξεραν απέξω. Διατήρησε σ όλη του τη ζωή το παρωνύμιο “Μαραμπού” – τ όνομα του κακοσήμαδου και καταραμένου πουλιού που είχε διαλέξει στα είκοσί του χρόνια για να συμβολίσει τον εαυτό του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο λόγος για τον οποίο ο Νίκος Καββαδίας δημοσίευσε τη Βάρδια το 1954, προτού σωπάσει για είκοσι χρόνια, ήταν για να εξερευνήσει ένα νέο εκφραστικό τρόπο. Ονειρεύτηκε εν συνεχεία – ή καμώθηκε πως ονειρεύτηκε – να γράψει Απομνημονεύματα. “Μα θα με σκοτώσουν αν τα διηγηθώ όλα”, συνήθιζε να λέει. Στην πραγματικότητα η ίδια η Βάρδια ήταν μυθιστόρημα, ποίημα και αναμνήσεις συγχρόνως. Υπάρχει καταρχάς η ιστορία ενός ταξιδιού. Στη θάλασσα της Κίνας ένα παμπάλαιο φορτηγό, σαπιοκάραβο -από εκείνα που είχαν ήδη πουληθεί για παλιοσίδερα και που οι Έλληνες εφοπλιστές τα πήγαιναν για επιδόρθωση στο Ρόντερνταμ κι ύστερα τα βαζαν να γυρίζουν τις θάλασσες για χρόνια ακόμα-, έχει βάλει πλώρη για το Σαντούν. Αλλά το ουσιώδες έγκειται στις συνομιλίες· σ αυτές ακριβώς θεμελιώνεται το έργο. Στις ατέλειωτες ώρες της βάρδιας ο ναυτικοί -ο θερμαστής, ο καπετάνιος ή ο ασυρματιστής, όπως ήταν ο συγγραφέας- αναμασούν από κοινού την κατάστασή τους. Τη ζωή τους την αντιλαμβάνονται ως κατάρα, αλλά μια κατάρα που την αποδέχονται και την επιζητούν: δεν υπάρχει γι αυτούς χειρότερη δυστυχία από τη στεριά, την αναγκαστική αργία, την αποχώρηση που τους θάβουν ζωντανούς. Υπάρχει μια παράδοξη διαλεκτική αγάπης και μίσους, δυσπιστίας και συνενοχής ανάμεσα σ αυτούς τους ναυτικούς και το πλοίο τους: αιχμάλωτοι και ξεριζωμένοι μαζί, απεχθάνονται καθετί που θα μπορούσε να σταματήσει την πορεία τους, να τους ελευθερώσει. Μέρος από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο μέρος του βιβλίου.