Η ποίηση της ελληνικής επανάστασης 1821

Μία ανθολογία όπως “Η Ποίηση της Ελληνικής Επανάστασης 1821” (ή οποιαδήποτε άλλη σχετική εργασία) έχει το ειδικό προνόμιο να παρουσιάζει στα γράμματά μας ολοδιάστατο και αγέραστο το διαρκέστερο έπος που συνέχει αδιάσπαστα την ελεύθερη νεοελληνική ζωή μέχρι σήμερα. Το ασύγκριτο πλεονέκτημα μιας τέτοιας παρουσίασης βρίσκεται στην πιο δραστική ουσία της ποίησης, στην αλήθεια της δηλαδή, την οποία πάντοτε αυτή η υψηλότερη τέχνη του γραπτού λόγου κατέχει και βούλεται να την προβάλλει χωρίς συγκερασμούς και ιστορικές νοθεύσεις, γυμνή, όπως την απαιτούσε ο Μακρυγιάννης, και ασυμβίβαστη. Η μπαρούτη και η ποίηση ποτέ δεν βρέθηκαν εγγύτερα στον ήλιο της ελευθερίας, αφότου ξέσπασε η πιο αδιανόητη επανάσταση που μπορούσε τότε ν’ ακουστεί και να μαθευτεί στον κόσμο: «να διώξουμ’ όλη την Τουρκιά ή να χαθούμε ούλοι» (δημοτικό τραγούδι) και οι ολιγάριθμοι αποφασισμένοι έκαναν έφοδο στον ουρανό της ελευθεριακής γλυκιάς ουτοπίας τους· ήταν εκείνοι οι λίγοι μυσταγωγοί του πάθους και της ιερής τρέλας για την ελευθερία, που κατάφεραν να καταλύσουν την ολέθρια και κραταιά εξουσία του Τούρκου δυνάστη τους, ο οποίος διέθετε αμέτρητες στρατιωτικές δυνάμεις και πλούτο αρίφνητο. Όταν η νέα, κατορθωμένη ελευθερία εγκαταστάθηκε μόνιμα στον τόπο της με τα σπασμένα μάρμαρα, τα χρυσαφένια στάχυα, τα θαλασσομάχα πέλαγα και τα ορκισμένα στην ελευθερία βουνά, η ποίησή μας δεν έπαψε ποτέ σε διάστημα δύο αιώνων να προσδιορίζει τον χαρακτήρα και τη μορφή που έλαβε το Εικοσιένα ως γνήσια επαναστατική πράξη, ως αλησμόνητη ουσία και διαρκή αναθύμηση Τέχνης και Ιστορίας, για να υπενθυμίζει συνεχώς στις ψυχές το συνειδησιακό χρέος προς τη «…θεϊκιά κι όλη αίματα Πατρίδα», έτσι όπως ορίζει αυτή την πολυσήμαντη και ιδιαίτερη σημασία της ο στίχος του Σολωμού.